Máy phát điện phòng nổ là gì? Quy định sử dụng máy phát điện phòng nổ

Để đảm bảo an toàn cho các hoạt động khai thác trong hầm lò, những chiếc máy phát điện phòng nổ là lựa chọn tốt nhất. Trong thông tư số 38/2020/TT-BCT được Bộ Công Thương ban hành vào ngày 1/7/2021 cũng đã nói về Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đối với máy phát điện phòng nổ sử dụng trong mỏ hầm lò. Điều này cho thấy tầm quan trọng của những chiếc máy phát phòng nổ này. Cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về dòng máy phát này trong những chia sẻ ngay sau đây nhé.

Máy phát điện phòng nổ thường được sử dụng trong môi trường dễ xảy ra cháy nổ

Máy phát điện phòng nổ là gì?

Hầm mỏ, hầm lò là những môi trường làm việc đặc thù, nhiều nguy hiểm với số lượng bụi nổ hay khí dễ cháy. Những điều kiện này có thể tác động với điện để gây cháy nổ vô cùng nguy hiểm. Do đó, những chiếc máy phát điện phòng nổ là thiết bị tối ưu sử dụng tại đây thay vì những máy phát thường.

Máy phát điện phòng nổ là các loại máy phát điện công suất lớn được chế tạo để sử dụng trong môi trường có khí cháy hay bụi nổ. Mục đích chính của thiết bị này là nhằm đảm bảo sự an toàn cho các đối tượng làm việc trong khu vực nhạy cảm đó. 

Máy phát điện phòng nổ là sản phẩm nằm trong danh mục các loại máy móc, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về vấn đề an toàn lao động. Chính vì thế mà người dùng cần phải tiến hành kiểm định lần đầu, thường xuyên kiểm tra định kỳ và khi có sự cố bất thường xảy ra.

Điểm khác biệt của máy phát điện phòng nổ với máy phát điện thường

Vì là dòng máy phát điện chuyên dụng cho những môi trường đặc thù cho nên những thiết bị này mang trong mình nhiều đặc điểm cấu tạo khác biệt so với những chiếc máy phát điện thông thường. Cụ thể như sau:

• Để tránh tình trạng gia nhiệt quá lớn trong quá trình vận hành, tránh cháy nổ thì những máy phát điện phòng nổ này được trang bị động cơ có hệ thống làm mát tối ưu với quạt gió cùng lá tản nhiệt lớn. Điều này giúp tản nhiệt cho động cơ nhanh gấp nhiều lần so với hệ thống tản nhiệt ở những động cơ thông thường. Nó phục vụ tốt việc hoạt động trong môi trường kín như hầm lò, hầm mỏ.
• Vỏ máy phát điện phòng nổ được tạo thành từ chất liệu thép không gỉ, có lớp sơn phủ tĩnh điện chống han gỉ, chống ăn mòn và cực kỳ chắc chắn. Nhiều model làm việc ở trong những mỏ có độ bụi nổ lớn, có độ kín khít giữa các khe hở tại phần vỏ máy được thiết kế kỳ công. Từ đó giúp ngăn chặn tốt những chất bẩn, bụi nổ xâm nhập vào bên trong.
• Những model này đều có thiết kế lớn, trọng lượng của máy cũng lớn. Chúng được giữ chắc chắn trong những khung chịu lực bằng thép dày dặn.
• Các linh kiện kết nối, bulong, ốc vít đều là những linh kiện chuyên dùng.

Máy phát điện phòng nổ trong quá trình sử dụng cần phải tuân thủ các quy định an toàn lao động

Quy định đối với máy phát điện phòng nổ

Ngày 30/ 11/ 2020, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 38/2020/TT-BCT về Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia trong vấn đề an toàn đối với máy phát điện phòng nổ được sử dụng trong mỏ hầm lò. Ký hiệu: QCVN 07:2020/BCT.

Quy chuẩn kỹ thuật này quy định các yêu cầu kỹ thuật về đảm bảo an toàn và quản lý đối với dòng máy phát điện phòng nổ sử dụng trong mỏ, hầm lò có chứa khí cháy và bụi nổ. Có mã hồ sơ được quy định tại Phụ lục A của Quy chuẩn kỹ thuật này, trong đó quy định các yêu cầu chung gồm có:

Yêu cầu về vị trí lắp đặt: Máy phát điện phòng nổ dùng trong mỏ hầm lò phải được trang bị các thiết bị cảnh báo khí mêtan tự động, được liên động cắt điện với động cơ máy phát điện khi hàm lượng khí mêtan vượt quá ngưỡng cho phép.

Yêu cầu tiếng ồn tại vị trí làm việc: Khí thải của động cơ diesel kiểu piston phòng nổ phát ra bên ngoài môi trường cần phải đảm bảo các giá trị theo quy định. 

Yêu cầu về kích thước: Máy phát điện phòng nổ sử dụng trong hầm lò phải có bánh xe lắp ở phần khung dưới, phù hợp với kích thước đường ray cỡ đường 900mm hoặc 600mm. Từ đó đảm bảo thuận tiện trong quá trình di chuyển, phải được cố định sau khi lắp đặt.

Thông số kỹ thuật: Thực hiện đúng yêu cầu về chế độ vận hành, cơ cấu di chuyển. Móc treo phải lắp trực tiếp trên vỏ máy, chịu được tải trọng của máy trong quá trình vận chuyển và lắp đặt.

Quy định về ghi nhãn

Đối với máy phát điện phòng nổ cần tuân thủ các quy định về ghi nhãn như:

Máy phát điện phòng nổ

• Kiểu, loại
• Công suất danh định (kVA) 
• Điện áp danh định (V)
• Dòng điện danh định (A)
• Điện áp kích từ danh định (V)
• Dòng điện kích từ danh định (A)
• Tần số danh định (Hz)
• Số pha
• Kí hiệu làm mát
• Dạng bảo vệ nổ
• Cấp bảo vệ kín
• Số chứng chỉ phòng nổ
• Tốc độ quay
• Tổ đấu dây
• Số chế tạo của nhà máy
• Năm sản xuất

Động cơ diesel có piston chuyên dụng cho hoạt động phòng nổ

• Kiểu, loại
• Công suất động cơ (kW)
• Tốc độ danh định  (vòng/phút) 
• Mức vượt tốc cho phép
• Ký hiệu chiều quay động cơ
• Dạng bảo vệ nổ
• Cấp bảo vệ kín 
• Số chế tạo của nhà máy
• Năm sản xuất

Tủ điều khiển và tủ đóng cắt

• Kiểu, loại
• Điện áp danh định (V)
• Dòng điện danh định (A) 
• Tần số danh định (Hz)
• Dạng bảo vệ nổ
• Cấp bảo vệ kín
• Số chứng chỉ phòng nổ
• Số chế tạo của nhà máy
• Năm sản xuất

 Máy phát điện phòng nổ dùng trong hầm mỏ, hầm lò sẽ không được sử dụng trong các trường hợp sau:

• Mỏ, hầm lò có khí cháy có chứa carbon disulphide (CS2).
• Đường lò dùng để chế biến, sản xuất hoặc lưu trữ vật liệu nổ công nghiệp.

Thông tư này có hiệu lực từ ngày 01 tháng 07 năm 2021.

Yêu cầu đối với máy phát điện xoay chiều 3 pha phòng nổ

Máy phát điện xoay chiều ba pha phòng nổ phải được thiết kế, chế tạo và thử nghiệm theo các bộ tiêu chuẩn của TCVN 6627 (IEC 60034), TCVN 9729-3:2013 (ISO 8528-2:2005), cùng các tiêu chuẩn khác như TCVN 10888-0:2015, TCVN 10888-1:2015. 

Máy phát điện 3 pha phòng nổ cần có công suất, tốc độ quay phù hợp với động cơ. Thiết bị được làm mát cưỡng bức bằng không khí, các quạt làm mát bên trong và bên ngoài stato được lắp trực tiếp trên máy phát. Ký hiệu dạng làm mát phải tuân thủ đúng theo yêu cầu của TCVN 6627-6:2011 (IEC 60034-6:1991).

Máy phát điện 3 pha dùng phòng nổ cần có công suất, tốc độ quay phù hợp với động cơ

Điện áp phát ra của máy phát điện phòng nổ phải phù hợp với mạng lưới điện đang sử dụng trong các mỏ hầm lò gồm: 380V, 660V, 1140V, 3300V, 6000V. Sai số điện áp cho phép khi sử dụng là ± 5% phù hợp, được quy định trong Điều 7.3 của TCVN 6627-1:2014 (IEC 60034-1:2010).

Sơ đồ đấu dây của phần stato là sơ đồ đấu dây có điểm trung tính cách ly.

Độ tăng nhiệt của cuộn dây máy phát điện phải tuân thủ theo Điều 8 của TCVN 6627-1:2014 (IEC 60034-1:2010) và không vượt quá giới hạn tương ứng quy định tại Bảng 7 dưới đây.

Cách cấp điện của máy phát điện xoay chiều 3 pha phòng nổ phải chịu được điện áp thử nghiệm ở tần số công nghiệp. Trong thời gian t = 60s đảm bảo giá trị điện áp thử (Uthử=2Udđ+1000 Vac) phù hợp theo Điều 9 của TCVN 6627-1:2014 (IEC 60034-1:2010). Các giá trị điện áp thử nghiệm được quy định tại Bảng 8.

Yêu cầu về khe hở giữa các phần mang điện và các khoảng cách trên bề mặt cách điện cần tuân thủ theo Điều 4 của IEC 60079-7 được quy định tại Bảng 9.

Để kiểm soát nhiệt được độ máy phát, các cuộn dây, ổ đỡ trục, máy phát điện phải được cài đặt cảm biến nhiệt độ, tín hiệu nhiệt độ của các cảm biến đưa đến hệ thống tự động giám sát và báo động trong trường hợp nhiệt độ vượt ngưỡng đặt trước cho phép.

Kiểm soát rung động cơ học

- Trên khung bệ của máy phát điện cần phải có bộ cảm biến rung động để giám sát mức độ rung quá mức.

- Tín hiệu từ cảm biến rung phải truyền đến hệ thống tự động giám sát và báo động khi độ rung vượt quá ngưỡng đặt trước cho phép.

Bảo vệ trong hệ thống kích từ phải trang bị bộ cảm biến để điều khiển tủ đóng - cắt và tủ điều khiển cắt phụ tải đưa máy phát điện ra khỏi lưới điện trong trường hợp mất mạch kích từ.

Nối đất bảo vệ của máy phát

- Máy phát điện phải có đầu nối đất hoặc bộ phận khác để đấu nối dây bảo vệ hoặc dây nối đất và phải có ký hiệu để nhận biết.

- Tất cả các ổ trục và cuộn dây rôto của máy phát phải cách điện, trục được nối điện với đầu nối đất.

- Bộ phận nối đất tuân thủ theo điểm 5.10 của quy chuẩn kỹ thuật này.

>>> Xem thêm: Bảng giá máy phát điện công suất nhỏ cho gia đình

Khuyến cáo an toàn khi sử dụng máy phát điện phòng nổ

- Tiến hành kiểm tra, đảm bảo các bộ phận của máy phát điện đã được lắp ghép, bắt chặt với nhau bằng các ốc vít, bulong chuyên dùng; phù hợp để máy hoạt động ổn định trong nhiều điều kiện khác nhau.

- Máy cũng phải được sử dụng các loại cáp kết nối truyền dẫn có cùng kích thước theo đúng tiêu chuẩn nhà sản xuất.

- Có biện pháp cố định máy chắc chắn trong khi sử dụng để tránh tình trạng rung lắc, bị lật trong quá trình vận hành sẽ rất nguy hiểm.

Bảo dưỡng thường xuyên để phát hiện ra sự cố

Và để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng máy phát điện không nổ, bạn cần lưu ý những điều sau:

- Chú ý vệ sinh máy sạch sẽ định kỳ, tránh để bụi bẩn bám vào máy gây ảnh hưởng đến hoạt động cũng như gây hại cho các linh kiện bên máy.

- Sau khoảng 2000 giờ làm việc nên bơm bổ sung thêm mỡ cho động cơ hoặc thay hết bằng mỡ mới. Trước khi thay nên vệ sinh bình chứa nhiên liệu sạch sẽ.

- Kiểm tra thường xuyên các mối nối và siết chặt các bu lông, đai ốc để liên kết chặt chẽ với các bộ phận của máy phát điện.

- Tuân thủ đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất, đọc và tìm hiểu kỹ tất cả các vấn đề được đề cập trong sách hướng dẫn của máy.

- Người sử dụng cần phải tiến hành kiểm định, kiểm tra, bảo dưỡng thường xuyên để kịp thời phát hiện ra sự cố, tránh các trường hợp không may xảy ra.

Trên đây là những thông tin tổng hợp để giải đáp cho nghi vấn máy phát điện phòng nổ là gì cũng như những quy chuẩn quốc gia về việc lắp đặt và sử dụng máy phát điện phòng nổ. Những môi trường đặc thù như hầm mỏ, hầm lò cần sử dụng những thiết bị chuyên dụng như vậy để đảm bảo an toàn trong lao động. Nếu còn thắc mắc hay cần tư vấn về máy phát điện, quý vị vui lòng liên hệ tới số hotline: 0987 661 782. Nhân viên Yên Phát sẽ hỗ trợ quý vị nhanh chóng nhất.