Cách sạc pin bộ đàm: An toàn, Nhanh đầy, Ít chai nhất

Cách sạc pin bộ đàm có quy trình khá đơn giản nhưng cần ghi nhớ 1 số điểm để mang lại kết quả tốt nhất. Bài viết dưới đây sẽ phân tích kỹ về nội dung này, giúp bạn có được kiến thức nền đầy đủ, chuẩn chỉnh trước khi sử dụng pin bộ đàm.

• Bộ đàm 15km
• Máy bộ đàm Baofeng

1. Sạc bộ đàm là gì?

Sạc bộ đàm là thiết bị chuyên hóa với việc tiếp nhận điện từ nguồn cấp, chuyển đổi điện xoay chiều thành điện 1 chiều. Sau đó, nạp đầy năng lượng cho pin của bộ đàm.

Cấu tạo của sạc bao gồm những thành phần cơ bản như: adapter (bộ nguồn), đế sạc, mạch điều khiển nạp, đèn báo, mạch bảo vệ nhiệt cổng sạc và jack cắm.

Vai trò chính của sạc bộ đàm là cung cấp năng lượng dự trữ cho máy. Ngoài ra, thiết bị còn giúp bảo vệ pin trước nguy cơ quá áp, quá dòng; tái cân bằng cell pin.

2. Các dòng pin máy bộ đàm phổ biến hiện nay

2.1. Pin Ni-Cd (Nickel Cadmium)

Ni-Cd là dòng pin đời đầu, sử dụng hai hợp chất đặc biệt là nickel hydroxide và cadmium để dung nạp năng lượng.

Mỗi cell pin có điện áp khoảng 1,2V, chu kỳ sạc xả dao động từ 500 - 1000 chu kỳ, Mật độ năng lượng của pin Ni-Cd thấp hơn so với các dòng pin thế hệ mới như Ni-MH và Li-ion.

Ưu điểm:

• Chịu được cả dòng cao và xả sâu nên thích hợp với việc thu phát tín hiệu liên tục.
• Duy trì mức dung lượng tốt kể cả khi sử dụng với cường độ cao (ít bị chai pin)
• Giá hữu nghị, tính phổ biến cao, ai cũng có thể đầu tư khi có nhu cầu.

Nhược điểm:

• Nếu bạn không xả cạn pin trước khi nạp sạc, pin sẽ kích hoạt hiệu ứng “memory”, ghi nhớ mức dung lượng ban đầu và dễ bị giảm tuổi thọ.
• Chứa thành phần độc hại (cadmium), tác động xấu đến môi trường, con người nên cần tuân thủ quy định thải bỏ khắt khe.
• Do có mật độ năng lượng thấp nên thời lượng sử dụng pin thường ngắn hơn các loại pin đời mới.
• Khả năng tự xả kém, cần bảo dưỡng định kỳ.

2.2. Pin Ni-MH (Nickel Metal Hydride)

Pin Ni-MH có thiết kế khá giống với Ni-Cd, có điều cadmium được thay thế bằng hợp kim hydride để làm điện cực âm.

Mỗi cell pin có điện áp trên dưới 1,2V, mật độ năng lượng tích trữ khá cao, trung bình khoảng 60 - 120 Wh/kg (tùy loại). Chu kỳ sạc xả của pin tương đối thấp, mức trung bình dao động từ 300 - 500 chu kỳ.

Ưu điểm:

• So với pin Ni-Cd, pin Ni-MH có dung lượng cao hơn nhưng trọng lượng lại thấp hơn hẳn. Sử dụng thuận tiện và có thể hoàn thành ca làm việc dài khi nạp đầy năng lượng.
• Hiệu ứng “memory” được tiết chế ở mức thấp, không ảnh hưởng nặng nề như pin Ni-Cd.
• Độ bền đảm bảo, có thể sạc xả hàng trăm lần mà không phát sinh sự cố.
• Bày bán rộng rãi, chi phí dễ mua, vệ sinh/bảo trì thuận tiện.

Nhược điểm:

• Tự xả mạnh nên mất điện khá nhanh khi không dùng đến. Nếu bảo quản lâu, bạn nên sạc pin trước khi cất giữ và sạc lại trước thời điểm sử dụng.
• Nhạy cảm trước những thay đổi đột ngột, đặc biệt là về nhiệt độ. Khi kích hoạt chế độ sạc nhanh, pin dễ nóng.
• Giá bán ra cao hơn pin Ni-Cd, chu kỳ sạc xả thấp hơn các dòng pin khác.

2.3. Pin Li-Ion (Lithium Ion)

Li-Ion là dòng pin cao cấp nhất hiện nay, có tính ứng dụng cao trong ngành truyền thông/điện tử.

Pin sử dụng chất liệu Lithium Ion cao cấp để dung nạp năng lượng, tích hợp mạch bảo vệ chuyên nghiệp, làm việc tốc độ, bền bỉ.

Mỗi cell pin có điện áp khoảng 3,6 - 3,7V, mật độ năng lượng đạt mức 150 - 250 Wh/kg. Chu kỳ xả sạc biến thiên trong khoảng 300 - 1000 lần.

Ưu điểm:

• Có mật độ năng lượng cao nổi bật, thời lượng sử dụng dài hơn so với các dòng pin khác có thông số tương đương.
• Hiệu ứng “memory” gần như không có
• Tốc độ tự xả siêu thấp, chỉ khoảng 2 - 3% mỗi tháng.
• Có hỗ trợ sạc nhanh, rút ngắn thời gian bổ sung năng lượng khi cần gấp.
• Kết cấu siêu nhẹ, giúp giảm trọng lượng tổng thể của thiết bị.
• Hạn sử dụng cực dài, có thể dùng liên tục trong 5 - 7 năm.

Nhược điểm:

• Rất nhạy cảm với nền nhiệt cao, có thể phát sinh hỏng hóc nếu xả sâu liên tục.
• Chi phí đầu tư cao hơn hẳn các dòng pin đời cũ (Ni-MH, Ni-Cd).
• Cần quản lý sạc chuyên nghiệp, nghiêm ngặt theo quy trình CC-CV để ngăn ngừa tình trạng cháy nổ, phồng pin. Những sự cố này hiếm khi xảy ra nhưng nếu đã phát sinh thì rất nghiêm trọng.

3. Có bao nhiêu loại sạc bộ đàm trên thị trường?

3.1. Bộ sạc tiêu chuẩn

Bộ sạc tiêu chuẩn là dòng sạc cơ bản, thường gặp nhất, vận hành theo cơ chế tiếp nhận dòng điện không chuyển đổi trong thời gian dài. Thiết bị thường được dùng cho các Máy bộ đàm cầm tay giá rẻ, bộ đàm phổ thông; phù hợp với các loại pin đời cũ (Ni-Cd, Ni-MH).

Về cấu tạo, sạc được hoàn thiện từ những bộ phận cơ bản như đế tiếp xúc với pin, mạch chỉnh lưu DC, bộ biến áp hạ áp.

Sản phẩm không tích hợp mạch phụ để theo dõi quá trình sạc pin, thời gian nạp điện dao động từ 8 - 12h.

Ưu điểm:

• Giá phải chăng, kết cấu đơn giản, có thể kiểm tra, vệ sinh và sửa chữa tại nhà.
• Nguy cơ phát sinh lỗi điện tử cực thấp, vận hành với tính ổn định cao.
• Nếu sạc đúng theo thời gian khuyến nghị, thiết bị sẽ không gây hại cho pin bộ đàm.
• Trang bị hệ thống bảo vệ siêu nhạy, ngăn chặn sớm tình trạng ngắn mạch, quá tải, quá dòng.
• Sạc chậm nên ít rủi ro, nguy cơ cháy nổ, quá nhiệt được loại trừ triệt để.

Nhược điểm:

• Thời gian sạc kéo dài, gây bất tiện khi cần sử dụng bộ đàm gấp.
• Không có khả năng tự ngắt khi ở trạng thái full pin, dễ dẫn đến tình trạng nóng pin, chai pin, giảm dung lượng.
• Không có mạch điều khiển CC-CV nên không tương thích với pin Li-Ion.
• Hiệu suất chuyển đổi điện xoay chiều thành điện 1 chiều thấp hơn so với sạc nhanh.

3.2. Bộ sạc nhanh

Bộ sạc nhanh là dòng sạc trang bị mạch điện tử thông minh, có khả năng điều khiển, theo dõi trạng thái pin khi dung nạp năng lượng.

Thiết bị sử dụng bộ vi xử lý để đo lường dòng điện nạp, nhiệt độ, điện áp hoạt động, update thông số nhanh.

Quá trình sạc pin diễn ra theo 2 giai đoạn:

• Giai đoạn 1 (CC) sạc tốc độ cao với dòng lớn (1,8 - 1 C) để nạp 80% dung lượng pin trong 1-2h.
• Giai đoạn 2 (CV) sẽ giảm tốc độ và giảm dòng để ngăn chặn tình trạng quá nhiệt khi nạp đầy pin. Khi pin đạt 100% dung lượng, mạch sẽ tự ngắt hoặc tự động chuyển sang chế độ duy trì.

Ưu điểm:

• Sạc pin với tốc độ cực nhanh, có thể nạp đầy năng lượng trong vòng 1,5 - 3 giờ.
• Bảo vệ pin tốt, ngăn chặn được mọi sự cố phát sinh do sạc quá mức, quá dòng, quá nhiệt.

Nhược điểm:

• Chi phí đầu tư cao hơn sạc tiêu chuẩn khoảng 2-3 lần.
• Thiết kế tương đối phức tạp nên khi hư hỏng cần đến sự hỗ trợ của kỹ thuật viên.
• Cần đến nguồn cấp năng lượng ổn định, an toàn để duy trì hoạt động.
• Nếu sạc nhanh thường xuyên trong thời gian dài, pin máy dễ nóng, oxy hóa nhanh và dần suy giảm tuổi thọ.

4. Hướng dẫn cách sạc pin bộ đàm chuẩn kỹ thuật, tăng tuổi thọ pin

4.1. Cách sạc Pin Niken

Pin niken (Ni-Cd, Ni-MH) có điểm chung là chịu ảnh hưởng của hiệu ứng “memory” nên dễ bị suy giảm dung lượng nếu sạc/xả sai cách. Vậy nên, cần nằm lòng chỉ dẫn dưới đây để ngăn chặn hiện tượng chai pin:

• Ở lần sạc đầu tiên (khi mới mua về), hãy sạc liên tục trong 12h kể cả khi đèn báo màu xanh. Mục đích của việc làm này là để các cell pin đạt đến mức dung lượng cực đại.
• Ở những lần sạc tiếp theo, nạp năng lượng khi pin còn khoảng 10 - 20%, nạp full pin thì rút sạc.
• Duy trì nhiệt độ sạc lý tưởng: 10 - 30 độ C trong môi trường sạch sẽ, độ ẩm 60 - 70%.
• Không sạc qua đêm, dùng bộ sạc chuẩn để nạp năng lượng cho bộ đàm. Nếu không dùng đến, bạn sạc 50% pin rồi tháo ra, cất nơi khô mát.

4.2. Cách sạc Pin Li-on

Pin Li-Ion gần như không có hiệu ứng “memory” nên dung lượng pin được duy trì tốt trong thời gian dài. Tuy nhiên, loại pin này lại nhạy cảm với 2 vấn đề: sạc quá mức và nhiệt độ cao. Vậy nên, khi nạp năng lượng cho Pin Li-Ion cần làm theo chỉ dẫn sau:

• Ở lần sạc đầu tiên, chỉ cần cắm điện khoảng 3-4 tiếng (không sạc lâu như pin niken). Nếu pin đầy, sạc sẽ ngắt tự động (không cần người dùng theo dõi liên tục).
• Ở những lần sạc sau, bạn có thể sạc bất kỳ khi nào, không nhất thiết phải đợi pin cạn mới nạp thêm. Tuy nhiên, sẽ tốt hơn cho tuổi thọ pin nếu chúng ta sạc ở thời điểm dung lượng còn 30-40%.
• Tuyệt đối không xả cạn 100% vì sai lầm này sẽ khiến pin bị suy giảm dung lượng nhanh chóng (chai pin).
• Duy trì nhiệt độ sạc ở mức 15 - 30%; chọn sạc chính hãng, tương thích về điện áp và mã hàng để giảm thiểu sự cố khi kết nối.
• Khi không dùng đến, hãy nạp pin đến mức 50-60% dung lượng rồi tháo rời khỏi bộ đàm.

5. Hướng dẫn xả pin bộ đàm đúng cách để giữ hiệu năng ổn định

Mục đích của việc xả pin là để loại bỏ hiệu ứng “memory” ở các dòng pin niken. Đảm bảo độ cân bằng cell và duy trì tốt hiệu năng làm việc của pin.

Thời điểm phù hợp để xả pin là khi hiệu năng/dung lượng pin suy giảm rõ rệt. Bộ đàm báo sai dung lượng hoặc sau 1-2 tháng máy làm việc liên tục.

Cách thức thực hiện như sau:

• Đầu tiên, cần chuẩn bị máy kiểm tra pin, bộ xả pin chuyên dụng, nhiệt kế, đồng hồ vạn năng,...
• Tiếp theo, hãy nối tải bằng cách ghép đôi pin với bộ xả. Liên kết sao cho dòng xả tương đương với 0,2 - 0,5 C (C là dung lượng định danh). Ví dụ, nếu pin có dung lượng 2000mAh thì dòng xả sẽ là 400 - 1000mA.
• Sau đó, hãy theo dõi nhiệt độ và điện áp của hệ thống. Nếu nhiệt độ pin cao hơn 45 độ C hoặc điện áp hạ xuống mức thấp nhất, cần ngắt kết nối ngay.
• Sau khi xả pin, hãy ghi lại dung lượng đã xả và đo lường điện áp mở mạch (OCV). Tiếp theo, nạp sạc đúng quy định bằng bộ sạc tương thích.
• Cuối cùng ghi chép, lưu lại lịch xả cũng như dung lượng pin vừa đo được để tiện cho việc quản lý pin.

6. Mẹo bảo quản pin máy bộ đàm bền lâu, luôn sẵn sàng hoạt động

Để bảo quản pin máy bộ đàm lâu mà không bị hỏng, tụt giảm dung lượng, bạn hãy lưu ý đến những điều sau:

• Lưu kho khi pin có dung lượng 40 - 60%, nếu để dài ngày thì mỗi tháng kiểm tra 1 lần xem có tụt pin không. Nếu có thì nạp đến mức 40 - 60% rồi bảo quản tiếp.

• Chọn nơi có độ ẩm 50 - 70%, nhiệt độ dưới 30% để bảo quản pin trong thời gian dài. Tránh để gần động cơ, bóng đèn, máy sưởi (nguồn nhiệt).
• Vệ sinh chấu tiếp xúc bằng tăm bông thấm chút cồn 70 độ hoặc khăn khô sạch. Thường xuyên kiểm tra chấu, phát hiện sớm tình trạng rỉ sét/hư mòn để thay thế/điều chỉnh kịp thời.
• Hạn chế tối đa các va chạm cơ học khi bảo quản pin. Tốt nhất là cho linh kiện vào hộp chuyên dụng, có lớp đệm mềm mại để giảm tác động ngoại lực.
• Nếu pin có hiện tượng tăng nhiệt bất thường, chảy nước, phồng to; cần cách ly ở vật chứa không dẫn điện. Sau đó, ghi nhãn và lên kế hoạch thải bỏ theo đúng quy định.

7. Lưu ý quan trọng giúp quá trình sạc pin an toàn, hiệu quả hơn

Để quá trình sạc pin diễn ra hiệu quả, không tiềm ẩn rủi ro, bạn cần tuân thủ những điều sau:

• Sử dụng đúng loại sạc để nạp điện cho bộ đàm. Nếu không có sạc chính hãng, bạn có thể chọn dòng tương thích được chứng nhận theo lời khuyên của chuyên gia.
• Sạc pin đúng theo khuyến nghị của nhà sản xuất, duy trì dòng sạc 0,5 - 1C đối với pin niken. Với pin Li-Ion, hãy kích hoạt chế độ CC-CV để tối ưu hiệu quả,.
• Không sạc pin ở môi trường có nền nhiệt bất lợi (thấp hơn 5 độ C hoặc cao hơn 40 độ C.
• Nếu pin không có chế độ tự ngắt thì tuyệt đối không cắm sạc liên tục.
• Không lạm dụng việc sạc và xả nhanh, chú ý đến chu kỳ xả sạc tiêu chuẩn để duy trì tuổi thọ pin.
• Trong cùng 1 bộ pin (pack) chỉ sử dụng 1 loại pin, không trộn lẫn nhiều loại để tránh gây mất cân bằng, cháy nổ.

Tổng kho Yên Phát vừa hướng dẫn bạn cách sạc pin bộ đàm nhanh, chuẩn, an toàn, tiết kiệm. Hãy áp dụng ngay để ngăn chặn mọi rủi ro và thu về kết quả tốt nhất bạn nhé!