Bụi trong sản xuất là gì? Nguy cơ & Biện pháp xử lý hữu hiệu

Bụi trong sản xuất tồn tại ở khắp mọi ngóc ngách, từ sàn nhà tới các thiết bị. Nếu không xử lý kịp thời, có thể gây hư hại máy móc và nguy cơ sức khỏe. Bài viết cung cấp những giải pháp kiểm soát bụi thực tiễn và hiệu quả nhất.

1. Khái niệm bụi trong sản xuất là gì?

Bụi trong sản xuất là những hạt rắn li ti bay lơ lửng trong không khí tại nhà máy và xưởng sản xuất.

Kích thước hạt bụi đa dạng, từ cực nhỏ mà mắt thường khó nhận biết tới những hạt to hơn có thể thấy ngay.

Bụi không chỉ “ngụy trang” trên sàn hay máy móc, mà còn len lỏi vào từng ngóc ngách trong nhà xưởng.

Tính chất của bụi cũng thay đổi tùy loại vật liệu: có thể là bột, mùn, tro hoặc những mảnh vụn kim loại, gỗ, sơn.

Mặc dù nhỏ nhưng chúng có thể ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. Làm giảm sự sạch sẽ và an toàn.

Hiểu được bản chất của bụi là bước đầu tiên để nhận biết mức độ ảnh hưởng và lựa chọn cách kiểm soát phù hợp.

2. Phân loại bụi trong quy trình sản xuất công nghiệp

2.1 Dựa theo nguồn gốc ngành nghề

Mỗi ngành công nghiệp tạo ra “dấu vết” bụi đặc trưng:

• Xưởng gỗ sản sinh mùn cưa li ti, xưởng kim loại sinh bụi Fe, Al, Cu từ mài, hàn hoặc cắt.
• Ngành xi măng và khai khoáng lại tạo ra bụi trắng mịn hay tro bay, dễ lắng xuống nhưng vẫn phủ kín máy móc và sàn xưởng.
• Ngành thực phẩm và dệt may tạo bụi hữu cơ nhẹ, tơi, dễ phát tán theo luồng gió trong xưởng.

Nhận diện nguồn gốc bụi là bước đầu để đánh giá mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe công nhân và môi trường sản xuất.

2.2 Dựa theo kích thước

Bụi được phân loại theo hạt từ thô >10 µm, mịn 2.5 - 10 µm đến siêu mịn <1 µm, mỗi loại di chuyển và tác động khác nhau.

• Hạt thô rơi nhanh, tạo lớp phủ trên sàn, nhưng vẫn có thể làm mờ tầm nhìn.
• Bụi mịn dễ lơ lửng lâu trong không khí, sinh ra từ mài, cắt, sấy hay nung nguyên liệu.
• Bụi siêu mịn, như PM2.5 và PM1.0, xuất hiện từ khói lò, khí thải công nghiệp, có thể xâm nhập sâu vào phổi và máu.

2.3 Dựa theo bản chất vật lý - hóa học

• Bụi vô cơ gồm silica, tro, xi măng, than,… thường rắn, không cháy. Phát sinh trong khai khoáng hoặc sản xuất vật liệu xây dựng.
• Bụi hữu cơ như mùn gỗ, bột giấy hay bột ngũ cốc dễ phát tán. Có nguy cơ cháy, tạo môi trường cho vi sinh vật sinh sôi.
• Bụi kim loại chứa Fe, Al, Cu, Zn có khả năng dẫn điện. Dễ cháy nổ và ảnh hưởng đến hô hấp nếu hít lâu.
• Bụi độc hại: amiang, chì, thủy ngân, hóa chất bay hơi. Tiềm ẩn rủi ro cho hệ thần kinh và cơ quan nội tạng, xuất hiện trong sản xuất pin, nhựa, sơn.

3. Bụi trong sản xuất được sản sinh từ đâu?

• Máy nghiền, máy cắt, máy mài và các thiết bị cơ khí tạo ra mây bụi mịn bay lơ lửng trong không gian xưởng.
• Ngành gỗ, dệt may, thực phẩm sản sinh bụi hữu cơ từ mùn, bột giấy, bột ngũ cốc… tơi nhẹ, dễ phát tán.
• Lò hơi, lò nung và các hệ thống đốt nhiên liệu tạo ra bụi siêu mịn, PM2.5 hay PM1.0, len lỏi khắp nhà máy.
• Vận chuyển vật liệu rời, sàng lọc, trộn lẫn bột, khoáng chất hay hạt kim loại cũng tạo ra lớp bụi mỏng trên sàn và thiết bị.
• Hóa chất bay hơi, nhựa, sơn, dung môi trong sản xuất điện tử hoặc pin. Tạo ra hỗn hợp bụi vô cơ - hóa chất trong không khí.

4. Tác hại nghiêm trọng do bụi trong sản xuất mang tới

4.1 Tác động đến chất lượng, độ bền máy móc công nghiệp

Bụi mịn và siêu mịn dễ xâm nhập vào các khe, ổ bi. Làm mòn bề mặt chi tiết và gây ra ma sát không mong muốn.

Lớp bụi bám lâu trên động cơ, bơm hay máy nén khiến thiết bị nóng nhanh hơn.

Trong nhiều trường hợp, bụi kim loại còn gây đoản mạch hoặc ăn mòn linh kiện điện tử.

Các tấm lọc, quạt gió hay bộ phận tản nhiệt nhanh chóng bị tắc nghẽn. Nếu không kiểm soát, dẫn đến hao hụt năng lượng.

4.2 Ảnh hưởng đến chất lượng thành phẩm đầu ra

Bụi dày trên bề mặt vật liệu gây ra trầy xước, vệt màu hay lỗ hổng nhỏ trên sản phẩm cuối cùng.

Trong ngành thực phẩm hoặc dược phẩm, bụi vô cơ hay hữu cơ có thể làm sản phẩm mất tiêu chuẩn vệ sinh.

Sản phẩm nhựa, sơn hay kim loại có thể xuất hiện khuyết điểm. Do bụi siêu mịn bám vào bề mặt trong quá trình xử lý.

Điều này khiến tỷ lệ loại bỏ, tái chế hay phế phẩm tăng, ảnh hưởng đến chi phí sản xuất.

4.3 Gây nguy hiểm cho sức khỏe và an toàn của người lao động

Hạt bụi nhỏ, đặc biệt PM2.5 và PM1.0, xâm nhập sâu vào phổi, gây ho, khó thở, tiềm ẩn bệnh tim mạch.

Bụi kim loại có thể dẫn đến viêm phổi, bệnh nghề nghiệp hoặc các vấn đề thần kinh nếu tiếp xúc lâu.

Các vụ cháy nổ nhỏ trong xưởng phần lớn xuất phát từ bụi dễ cháy tích tụ.

Người lao động phải thường xuyên làm việc trong môi trường bụi nặng sẽ đối mặt với stress hô hấp, mệt mỏi kéo dài.

4.5 Khiến môi trường xung quanh bị ô nhiễm nặng nề

Bụi bay ra ngoài xưởng lan vào khu vực dân cư, làm giảm chất lượng không khí và tầm nhìn.

Các hạt bụi siêu mịn lơ lửng trong không khí hàng giờ, gây ảnh hưởng cho cả hệ sinh thái xung quanh.

Đất và nước gần khu công nghiệp cũng dễ nhiễm bụi, thay đổi pH và gây hại cho cây trồng, vật nuôi.

Khói bụi dày đặc còn khiến chi phí làm sạch, vệ sinh và xử lý môi trường tăng lên đáng kể.

5. Một số lĩnh vực sản xuất sinh ra lượng bụi khổng lồ

5.1 Quá trình sản xuất xi măng hiện đại

Các dây chuyền nghiền, sàng, trộn xi măng tạo ra bụi trắng dày đặc, bay khắp không gian nhà máy.

Lò nung xi măng thải ra bụi siêu mịn, lẫn CaO và silica, dễ bay theo luồng khí vào môi trường xung quanh.

5.2 Ngành chế biến và gia công gỗ

Máy cưa, bào, mài và nghiền gỗ tạo ra mùn gỗ bay lơ lửng trong không khí.

Các hạt bụi hữu cơ này vừa nhẹ vừa tơi, dễ đi sâu vào đường hô hấp nếu không thông gió tốt.

Bụi mùn gỗ còn phủ kín bề mặt máy móc, khiến thiết bị nhanh xuống màu và tắc quạt hút.

5.3 Chế tác và gia công kim loại

Quá trình mài, cắt, hàn hoặc đúc kim loại sinh ra bụi Fe, Al, Cu và Zn dày đặc.

Bụi kim loại có trọng lượng cao nhưng các hạt siêu mịn vẫn lơ lửng, len lỏi vào ổ bi và trục quay.

Những hạt này dẫn điện, có thể tạo tia lửa và tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ nhỏ trong xưởng.

5.4 Ngành công nghiệp sơn và vật liệu phủ

Hơi sơn, bột phủ, dung môi bay hơi tạo ra bụi hóa chất lơ lửng trong không khí.

Bụi siêu mịn này có thể bám trên sản phẩm, làm giảm độ mịn và màu sắc chuẩn.

Các hạt bụi từ sơn còn hòa vào khí thải, làm tăng nồng độ VOCs trong xưởng.

5.5 Ứng dụng nồi hơi trong các lĩnh vực sản xuất

Nồi hơi đốt than, dầu hay khí sinh ra khói bụi mịn chứa tro, silica và kim loại nặng.

Bụi từ ống khói có thể lơ lửng hàng giờ, di chuyển ra ngoài nhà xưởng theo gió.

Các xưởng chế biến thực phẩm, dệt may hay xi măng dùng hơi nước cũng phải xử lý lớp bụi này.

6. Một số biện pháp xử lý bụi trong sản xuất phổ biến nhất hiện nay

6.1 Máy hút bụi công nghiệp công suất cao trong sản xuất

Máy hút công nghiệp với động cơ 2000W - 5500W tạo luồng khí mạnh, thu sạch bụi khô lẫn hạt siêu mịn PM2.5.

Bề mặt sàn, băng tải và máy móc nhờ đó luôn thông thoáng, giảm tình trạng bụi bám lâu trên trục và ổ bi.

1 số mẫu còn có bộ lọc HEPA, bắt cả bụi nano và hạt hóa chất bay hơi.

6.2 Hệ thống lọc bụi dạng túi tiện lợi cho nhà xưởng

Lắp đặt túi lọc vải hoặc sợi tổng hợp tại các điểm phát sinh bụi. Hệ thống lọc túi xử lý bụi mịn hiệu quả, giảm lượng bụi lơ lửng trong không gian.

Các túi lọc chứa được vài chục kg bụi trước khi cần vệ sinh hoặc thay, tiết kiệm thời gian bảo trì.

6.3 Khử bụi bằng công nghệ lọc tĩnh điện hiện đại

Bụi được tích điện khi đi qua điện cực, sau đó bám vào bản cực thu, loại bỏ hiệu quả các hạt siêu mịn.

Công nghệ tĩnh điện thích hợp với bụi khói, bụi kim loại nhẹ và hạt hóa chất bay hơi.

Hiệu suất thu bụi có thể lên đến 99% với kích thước hạt dưới 1 µm.

6.4 Hệ thống cyclone: giải pháp loại bỏ bụi hiệu quả

Phương pháp Cyclone tạo lực ly tâm mạnh, tách bụi khỏi luồng khí theo nguyên tắc quay tròn.

Hạt bụi lớn, trọng lượng nặng nhanh chóng rơi xuống bồn chứa. Khí sạch thoát ra phía trên, hiệu quả lọc bụi đạt 80 - 90% với bụi >10 µm.

Ít chiếm diện tích và không cần bộ lọc thay thế thường xuyên, hợp cho xưởng rộng.

6.5 Xử lý bụi công nghiệp nhờ hệ thống lọc ướt

Bụi mịn và hữu cơ được hút vào bể nước hoặc phun sương, hòa tan trong giọt nước. Bể chứa nước giúp giảm bụi bay ra môi trường, không khí trong nhà xưởng trong hơn. Có thể kết hợp quạt hút để duy trì dòng khí sạch liên tục, giảm lớp bụi bám.

6.6 Kiểm soát hơi và khói trong sản xuất bằng lọc chuyên dụng

Các bộ lọc than hoạt tính hoặc lọc màng giúp loại bỏ khói, hơi dung môi và bụi hóa chất. Hỗ trợ giảm nồng độ VOCs và khí độc trong xưởng.

Hệ thống chuyên nghiệp còn có thể đo tự động nồng độ bụi, bật quạt hút khi vượt mức an toàn.

6.7 Hệ thống hấp thụ bụi, nâng cao chất lượng môi trường sản xuất

Các bình hấp thụ dùng dung dịch trung hòa hoặc muối đặc biệt thu giữ bụi hóa chất và hạt siêu mịn.

Bụi bay vào bình hấp thụ bị hòa tan hoặc bám vào dung dịch, không quay lại không khí xưởng.

Phương pháp này giúp cải thiện đáng kể chất lượng môi trường và giảm sự lắng bụi trên máy móc.

6.8 Giải pháp khử mùi và khí hữu cơ trong nhà máy

Hệ thống khử mùi sử dụng than hoạt tính, ozone hoặc ánh sáng UV để phân hủy khí hữu cơ.

Khói, hơi dung môi và mùi nồng được trung hòa trước khi thoát ra môi trường.

Thiết bị đi kèm quạt hút và ống dẫn, đảm bảo không khí trong xưởng không còn khó chịu.

7. TOP 5 Máy hút bụi công suất lớn sử dụng trong công nghiệp

7.1 Máy hút bụi dùng trong sản xuất Kumisai 380T

Máy hút bụi Kumisai được thiết kế để xử lý bụi công nghiệp tại các nhà xưởng lớn.

Lưu lượng khí đạt 310 L/s, cho khả năng hút bụi mạnh ngay cả ở những khu vực sinh bụi dày đặc.

Hệ thống lọc đa tầng giữ lại hạt bụi cỡ 1 µm, bảo vệ không khí khỏi lớp bụi siêu mịn.

Bồn chứa bụi rộng, dễ tháo rời và vệ sinh, tiện lợi khi vận hành trong ca sản xuất dài.

Máy hút bụi công nghiệp đi kèm bánh xe chịu lực, di chuyển linh hoạt đến các vị trí cần làm sạch.

7.2 Máy hút bụi sản xuất công nghiệp Kumisai KMS 100

Kumisai KMS 100 nổi bật với lưu lượng khí 540 m3/h, đủ lực để xử lý bụi công nghiệp dày đặc.

Hệ thống lọc rộng 5m2 giữ bụi mịn PM2.5 và các hạt lớn hiệu quả, giảm bụi lơ lửng trong không gian làm việc.

Cấp bảo vệ IP55 giúp thiết bị chống bụi và chống thấm nước nhẹ. Nâng cao độ bền khi đặt trong môi trường ẩm.

Độ ồn 70±2 dB duy trì mức vừa phải. Không gây quá tải thính giác cho công nhân.

7.3 Máy hút bụi nhà xưởng đa năng Kumisai KMS 803

Kumisai KMS 803 nổi bật với thiết kế đa năng, xử lý đồng thời bụi khô và chất lỏng.

Lưu lượng khí 295 L/s và công suất 3900W tạo lực hút mạnh. Máy hút bụi công suất cao Kumisai vượt trội hơn so với nhiều mã máy cùng phân khúc

Dung tích thùng 80L, đường kính 44cm. Cho phép gom lượng lớn chất bẩn mà không cần dừng giữa chừng.

Dây điện dài 10m cho thao tác linh hoạt khắp xưởng, kể cả khu vực máy móc xa ổ cắm.

7.4 Máy hút bụi công nghiệp trong nhà xưởng Kumisai KMS80A

Kumisai KMS80A thích hợp cho các khu vực 150-300 m² với luồng hút mạnh mẽ nhờ 3 động cơ hoạt động đồng thời.

Hệ thống túi lọc tinh vi, giữ trọn bụi mịn. Giảm nồng độ hạt lơ lửng trong không khí, nâng tầm môi trường làm việc.

Bộ phụ kiện phong phú: bàn hút nước, ống dẫn mềm và đầu hút khe biến chiếc máy trở thành giải pháp đa năng cho mọi loại bụi.

Nguồn điện 220V tiêu chuẩn, việc setup và sử dụng trở nên thuận tiện mà không cần điều chỉnh phức tạp.

7.5 Máy hút bụi công suất cực lớn Kumisai KMS 360DT

Kumisai KMS 360DT khoác lớp áo xanh nổi bật, thiết kế thẳng đứng chắc chắn trên khung thép chịu lực.

Cổng hút phía trước kết hợp ống nối rộng, tối ưu thu gom bụi mịn và hạt lớn từ sàn, băng tải hay máy móc.

Bộ lọc HEPA lọc hiệu quả hạt siêu mịn PM2.5, bột gỗ, bụi kim loại. Giúp môi trường làm việc trong hơn và giảm lớp bụi bám trên thiết bị.

Giảm thiểu bụi trong sản xuất mang lại không gian làm việc an toàn, hiệu quả hơn. Yên Phát sẵn sàng cung cấp thiết bị phù hợp cho doanh nghiệp. Liên hệ đặt hàng ngay: 0985.626.307.